Αγία Βαρβάρα[1]
«Παλαιός συνταγματάρχης του πυροβολικού είχε, προ πολλών ετών, απασχοληθή εις μελέτας και ειδικήν έρευναν διά να διευκρινήση ποία ακριβώς υπήρξεν η σχέσις της Αγίας Βαρβάρας –της οποίας η μνήμη εορτάζεται σήμερον- με το πυροβολικόν και τα πυριτιδοποιεία, όπως πιστεύεται εις την Ελλάδα, εις άλλα δε κράτη, σχετίζεται και με τα ορυχεία και με τα συντάγματα μηχανικού, ακόμη και με το ναυτικόν.
Είχε κουρασθή ψάχνοντας ο ερευνητής, χωρίς να βγάλη από την μακράν εργασίαν του σαφή συμπεράσματα περί των σχέσεων του Πυροβολικού με την Αγίαν, όταν η Καλλιρρόη Παρέν, ένα βράδυ, εις τα γραφεία της «Εφημερίδος των Κυρίων», διά να χαριτολογήση μαζή του, του ηρώτησε:
-Κύριε συνταγματάρχα, πως φαντάζεσθε και σεις, ότι μία Αγία μπορεί να προστατεύη τα κανόνια;
-Να σας πω, κυρία μου! απήντησεν αυτός, «Μία γυναίκα, όπως ήτο, φυσικά, κατ’ αρχήν η Αγία Βαρβάρα, βάλλει και βάλλεται. Αλλ’ αυτό δεν ημπορεί να ήτο προνόμιον μιας μόνον γυναικός. Εν τούτοις, ημείς οι πυροβοληταί σεβόμεθα και τιμώμεν την παράδοσιν!
Αλλ’ η παράδοσις που εφάπτεται του τρίτου αιώνος μ. Χ. και προήλθεν από την Νικομήδειαν της Βιθυνίας (όπου εμαρτύρησεν η Αγία), έγινεν αφορμή «τετραημέρου κρατήσεως», που παραδειγματικώς, καθώς έλεγεν ο ίδιος, επέβαλεν ο αείμνηστος συνταγματάρχης Βάλβης εις ένα λοχίαν του Συντάγματος Αθηνών, όταν ένα πρωϊμό του εορτασμού της Αγίας, τον διέταξε να ομιλήση εις τους πυροβολητάς, περί του βίου της προστάτιδος του Πυροβολικού.
Ο λοχίας, αιφνιδιασθείς, εδήλωσεν, ότι δεν είχεν ιδέαν.
-Δεν γνωρίζω, κύριε συνταγματάρχα, είπε. «Το μόνο που ξέρω είναι, ότι είχαμίαν θείαν…. που ωνομάζετο Βαρβάρα!
-Αμαθέστατε, λοχία!…» εφώναξεν ο Βάλβης. «Τέσσαρες ημέρας περιορισμόν διά την άγνοιαν της παραδόσεως του σώματος, εις το οποίον αναξίως υπηρετείς!
Έτσι, η ακριβής παράδοσις έμενεν διά τους περισσοτέρους εις το ημίφως, όταν, αργότερα, ο στρατηγός Χρόνης την εφώτισε με το αξιόλογον, επιστημονικόν περί πυροτεχνουργίας έργον του, εις το οποίον, κατόπιν μακράς ερεύνης, έρριψεν αρκετόν φως, όχι μόνον εις τον βίον, αλλά και εις τας σχέσεις της Αγίας Βαρβάρας με το Πυροβολικόν.
Όταν, κατά τας αρχάς του προαναφερομένου αιώνος, η κόρη του Διοσκόρου Βαρβάρα εμυήθη εις την Νικομήδειαν εις τον Χριστιανισμόν, ο πατέρας της, φανατικός ειδωλολάτρης, την κατήγγειλεν εις τον διοικητήν Μαρτίνον, ο οποίος την εκάλεσεν εις το μέγαρόν του, ν’ απολογηθή. Εκείνη, προσήλθεν υπερήφανη και ο διοικητής, καθώς την είδε, κατεπλάγη εκ της καλλονής της.
Προσεπάθησε, τότε, ο ειδωλολάτρης διοικητής να την πείση να ξαναπροσκυνήση τα είδωλα, αλλ’ η Βαρβάρα ηρνείτο επιμόνως και του εφώναξε·
-Πυρ εξ ουρανού θα κατακαύση τους απίστους!
Την παρέδωσε, τότε, πάλιν ο διοικητής εις τον πατέρα της. Και εκείνος, χωρίς να διστάση καθόλου, την απεκεφάλισε. Τότε, εντός μικρού χρονικού διαστήματος, τόσον ο διοικητής, όσον και ο πατέρας της έπεσαν κεραυνόπληκτοι.
Από του εκπληκτικού αυτού γεγονότος εξεκίνησεν, έκτοτε, η παράδοσις, μετά δε την ανακήρυξιν της Βαρβάρας Διοσκόρου ως Αγίας, τα λείψανα της μετεφέρθησαν εκ Νικομηδείας εις Κωνσταντινούπολιν, όπου, περί τα τέλη του 10ου αιώνος ο Αυτοκράτωρ Βασίλειος Β΄ τα παρεχώρησεν εις τους Βενετούς, οι οποίοι τα ετοποθέτησαν εις την μεγαλοπρεπή εκκλησίαν του Αγίου Μάρκου.
Ο εορτασμός του Πυροβολικού κατά την ημέραν της μνήμης της Αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου) εισήχθη εις την Ελλάδα από την Γαλλίαν, όπου, από πολλών χρόνων, οι πυροβληταί εθεώρουν την Αγίαν ως προστάτιδά των διά τα πυροβόλα και τα βλήματα αυτών, οι σκαπανείς διά τας εκρηκτικάς ουσίας που μεταχειρίζονται και οι ναυτικοί διά τα πυροβόλα και τα βλήματα αυτών, με τα οποία, εις παλαιοτέραν εποχήν, ήσαν εξωπλισμένα και τα μη πολεμικά πλοία.
Όταν η Ελλάς επτώχευσε, κατά το 1893, ο αείμνηστος Τρικούπης, ως γνωστόν, έρριψεν, από του βήματος της Βουλής, ωσάν κανόνι, την περίφημον φράσιν:
-Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν!
Και τότε, ανεμνήσθη της αρμοδίας προστάτιδος ο Συγγρός και συνεπλήρωσε:
-Ο Θεός και η Αγία Βαρβάρα, μαζή μας!…».
Δ. ΓΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
