Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Ο σαραντάχρονος Διοικητής 1ης Μοίρας του Ε΄ Συντάγματος Πυροβολικού της 8ης Μεραρχίας Πεζικού, Ταγματάρχης Πυροβολικού Κωνσταντίνος Βερσής ήταν ήρεμος, γαλήνιος και αποφασισμένος. Βρισκόταν στη Ράψιστα, λίγο έξω από τα Ιωάννινα όταν έλαβε τη διαταγή παράδοσης της Πυροβολαρχίας στους Γερμανούς. Τα μελιά μάτια του άστραψαν φλόγες. Έδωσε διαταγή να αφαιρεθούν τα κλείστρα από τα κανόνια προκειμένου να παραδοθούν άχρηστα στον εχθρό μη τυχόν και τα στρέψει εναντίον Ελλήνων. Αλλά η διαταγή μαθεύτηκε και διατάχθηκε η άμεση παράδοση πυροβόλων και ανδρών[1]. Δεν το σήκωνε όμως η ψυχή του μαχητή.
Ο Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Βερσής. Φωτογραφικό αρχείο «Συλλόγου
των Αθηναίων».
Μαρτυρία Μάνου Κατράκη
Ο Μάνος Κατράκης ο οποίος βρισκόταν εκεί για να συναντήσει τον Άγγελο Τερζάκη που υπηρετούσε ως γραφέας, παραδίδει πως ο Ταγματάρχης κάλεσε τους άνδρες του. «Σαν να ήθελε να μας αγκαλιάσει και ενώ τον έπνιγε η συγκίνηση είπε: “Παιδιά μου, προδοθήκαμε. Κάναμε το χρέος μας. Φεύγω από κοντά σας, υπερήφανος για εσάς. Καλή Πατρίδα, Καλή Λευτεριά”»[2]! Ο υποστράτηγος Ι.Α. Βερνάρδος στο βιβλίο του «Τρεμπεσίνα» μας παραδίδει τη συνέχεια[3].
Συγκέντρωσε τους άνδρες του με το μέτωπο προς το νότο και έψαλαν τον Εθνικό Ύμνο. Στη συνέχεια ασπάστηκε τα πυροβόλα του, αγκάλιασε ένα με το αριστερό χέρι και με το δεξί στήριξε το όπλο στον κρόταφό του και τίναξε τα μυαλά του στον αέρα. «Κράτησε τον όρκο πως ο πυροβολητής πεθαίνει πάνω στο πυροβόλο του, αλλά δεν το εγκαταλείπει», έγραψε στον «Απρίλη» του ο Άγγελος Τερζάκης[4]. Προτίμησε το ένδοξο τέλος από την ατιμωτική παράδοση.
Οικογένεια Βερσή
Ποιος ήταν ο ηρωικός Ταγματάρχης; Πως σφυρηλατήθηκε η υπερήφανη ψυχή του; Γεννημένος τον Φεβρουάριο 1901 ήταν γόνος εύπορης προεπαναστατικής οικογένειας των Αθηνών. Πατέρας του ήταν ο Αθηναίος νομομαθής και ευκατάστατος κτηματίας Σωτήρης Βερσής († 1936) και μητέρα του η Άννα Μαρινάκη, θυγατέρα ανώτερου υπαλλήλου της Εθνικής Τραπέζης[5]. Ο Κ. Βερσής είχε και έναν μικρότερο αδελφό, τον Γεώργιο.
Μεγάλωσαν ακούγοντας ιστορίες για τον ηρωικό πρόγονό τους, τον Σωτήριο Βερσή (1790-1860) και τα κατορθώματά του στον ξεσηκωμό του 1821, στον οποίο θυσιάστηκαν πολλά μέλη της οικογένειας. Ο Κ. Βερσής εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων το 1918 και υπήρξε αρχηγός της τάξεώς του. Ανήσυχος, με εκρηκτικό και μάλλον απείθαρχο μερικές φορές χαρακτήρα, αλλά με ολοκληρωμένη προσωπικότητα και κλίση στην στρατιωτική εκπαίδευση.
Μικρά Ασία
Στάλθηκε στη Μικρά Ασία ως ανθυπολοχαγός τον Αύγουστο 1921. Εκεί παρά τις υφιστάμενες αρνητικές συνθήκες θα επιδείξει εξαίρετο θάρρος. Στη μία μετά την άλλη τις Ημερήσιες Διαταγές βρίσκουμε προτάσεις για απονομή αστείων και ευφήμων μνειών στον Ανθυπολοχαγό Κ. Βερσή. «Επέδειξε ζηλευτήν ευψυχίαν, ωραίον θάρρος, απόλυτον αφοσίωσιν και περιφρόνησιν προς τον κίνδυνον», έγραφε ο διοικητής του Π. Μοσχοβίτης[6].
Πρότεινε μάλιστα να του απονεμηθεί το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας. Άλλος διοικητής του, ο Ιωάννης Γαρέζος ζητούσε (13 Μαΐου 1922) να του απονεμηθεί εύφημος μνεία για τον ηρωισμό του[7]. Επιδείκνυε ζήλο και αφοσίωση στα καθήκοντά του και ήταν ενεργητικός και οργανωτικός. Οι αναφορές που περιλαμβάνονται στα σωζόμενα Αποσπάσματα Ημερησίων Διατάξεων που έχουν δει το φως της δημοσιότητος αποκαλύπτουν την προσωπικότητα του ήρωα ταγματάρχη.
Σκηνή από το Μέτωπο, με το πυροβολικό εν δράσει.
Η ζωή στην Αθήνα
Μεταξύ άλλων προτεινόταν για εύφημο μνεία, διότι μαζί με την ομάδα του είχαν αγνοήσει τον κίνδυνο της αιχμαλωσίας και του θανάτου αποκρούοντας τουρκικά πυρά και αναγκάζοντας τον εχθρό να εγκαταλείψει. Ωστόσο ο Κ. Βερσής έμελλε να ζήσει την τελευταία πράξης της Μικρασιατικής εκστρατείας που ήταν η υποχώρηση, όπως εύστοχα έγραψε ο Γεώργιος Φλώρος[8]. Συνελήφθη όμως αιχμάλωτος, γεγονός που έφερε βαρέως θεωρώντας πως είχε τρωθεί η στρατιωτική τιμή του.
Επέστρεψε ωστόσο από την αιχμαλωσία στην οικογενειακή του εστία και στην αθηναϊκή ζωή το 1923. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1933, νυμφεύτηκε την Σοφία, Αθηναία κόρη του Καθηγητή Νικόλαου Κουτσογιάννη, του οποίου ο πατέρας Άγγελος Κουτσογιάννης είχε διατελέσει Πρόεδρος του «Συλλόγου των Αθηναίων». Έτσι, ενώθηκαν δύο εξέχουσες ιστορικές προεπαναστατικές οικογένειες της πρωτεύουσας. Σύντομα δε απέκτησε και έναν γιό, τον Σωτήρη, συμπληρώνοντας την ευτυχία του.
Αξιωματικός του μέλλοντος
Προήχθη σε υπολοχαγό το 1923 και διακρίθηκε για την αξιέπαινη εντιμότητά του και την κοινωνική του παράσταση, στοιχεία που καταγράφονται και στα στρατιωτικά αρχεία. Οι υπηρεσιακές εκθέσεις παρουσιάζουν έναν υγιή και πολλά υποσχόμενο αξιωματικό με γενική μόρφωση και πλούσιες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, ενώ τονίζεται η γλωσσομάθεια, η αστική καταγωγή και το πνευματικό επίπεδο της οικογενείας του[9].
Ο Αντιστράτηγος Α. Μαζαράκης Αινιάν, Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του 1924-25 κάνει λόγο για πρότυπο νέου αξιωματικού που παρέχει εγγυήσεις για την εξέλιξή του[10]. Φοίτησε επιτυχώς στην στρατιωτική Αεροπορική Σχολή και προάχθηκε στον βαθμό του λοχαγού το 1930 με του ανωτέρους του να τον χαρακτηρίζουν ως αξιωματικό του μέλλοντος. Παρά το γεγονός ότι ακολούθησαν χρόνια στα οποία οι αξιωματικοί του στρατού είχαν ενεργό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις ο Κ. Βερσής κρατούσε αποστάσεις.
Προτομή Κωνσταντίνου Βερσή.
Θάρρος και αυτοθυσία
Έφτασε όμως ο πόλεμος του 1940 και με τον βαθμό του Ταγματάρχη πλέον βρίσκεται στο μέτωπο. Οι περιγραφές των διοικητών του και οι προτάσεις για προαγωγή και παρασημοφόρηση σώζονται για να θυμίζουν τον Έλληνα αξιωματικό που «επεδείξατο εξαιρετικήν ψυχραιμίαν, θάρρος και αυτοθυσίαν»[11]. Δύο ημέρες μετά τη θυσία του, στις 25 Απριλίου 1941, ο διοικητής του Δ. Ραζής πρότεινε στην «Ημερησία Διαταγή Αξιωματικών Συντάγματος» την προαγωγή του σε ανώτερο βαθμό, διότι με την αυτοθυσία και το ηρωισμό του συντέλεσε με τα πυρά της Μοίρας του όχι μόνον να επιβραδύνει την προέλαση του εχθρού αλλά και να ανακαταλάβει εδάφη «παρά το ζωηρόν πυρ της εχθρικής αεροπορίας, πυροβολικών και αυτομάτων όπλων, διακινδυνεύσας πολλάκις»[12].
Η θυσία του δεν ξεχάστηκε. Οι συμπατριώτες του στην Αθήνα δεν λησμόνησαν, όπως και η οικογένειά του που δραστηριοποιήθηκε μέσα από τους κόλπους του «Συλλόγου των Αθηναίων», φρόντισε να τιμάται η μνήμη του. Εξάλλου, μετά από ενέργειες των Αθηναίων το όνομά του δόθηκε σε στρατόπεδο στις 23 Απριλίου 1981, σαράντα χρόνια μετά τη θυσία του. Επίσης αποκαλύφθηκε η προτομή του η οποία αναφέρει πως «εθυσιάσθη διά να μη παραδώση τα πυροβόλα του εις τας Γερμανικάς δυνάμεις». Σώζεται δε στον «Σύλλογο των Αθηναίων» πλούσιο φωτογραφικό υλικό της οικογένειας και πολύτιμα στοιχεία για το γενεαλογικό δένδρο του ήρωα από τα χρόνια της μεγάλης Εθνεγερσίας.
Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Εστία» Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου 2020.
Συμπληρωμένη δημοσίευση: Εφημερίδα «Εστία»Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2022.
