Μετά την πρώτη επιτυχημένη συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης του «Συλλόγου των Αθηναίων» την Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 και ώρα 18:30 τα μέλη και οι φίλοι του Συλλόγου θα έχουν τη χαρά να συζητήσουν για το έργο του Μπέρναρντ Σλινκ «Διαβάζοντας στη Χάννα». Και σε αυτή τη συνάντηση συντονίστρια θα είναι η κ. Δήμητρα Ξενάκη.
Λίγα λόγια για το Βιβλίο
Ο Μπέρνχαρντ Σλινκ μας δίνει ένα συνταρακτικό μυθιστόρημα, που διαδραματίζεται στη Γερμανία, μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο συγγραφέας καταδύεται στο σκοτεινό λαβύρινθο του ατομικού και του συλλογικού ασυνείδητου. Με αριστοτεχνικό τρόπο διερευνά ηθικές αρχές και αξίες, θέτει δύσκολα ερωτήματα που ζητούν επίμονα απαντήσεις και αναμοχλεύει οδυνηρά συναισθήματα, που φωλιάζουν στις ψυχές ενός ολόκληρου έθνους και γιατί όχι ενός ολόκληρου κόσμου.
Στις σελίδες του βιβλίου ζούμε τον έρωτα ενός δεκαπεντάχρονου για μια ώριμη γυναίκα. Αδύναμος έφηβος, ο Μίχαελ Μπεργκ, παθαίνει μια κρίση ίκτερου στο κατώφλι της 36χρονης Χάννα Σμιτς και αυτή τον βοηθάει να συνέλθει.Οταν θεραπέυεται ζουν μια έντονη και περίεργη ερωτική ιστορία, μέχρι που η Χάννα εξαφανίζεται.Θα ξαναβρεθούν πολλά χρόνια αργότερα στην αίθουσα του δικαστηρίου, αυτός ως φοιτητής νομικής και εκείνη ως –πρώην δεσμοφύλακας σε στρατόπεδα συγκέντρωσης- κατηγορούμενη για εγκλήματα πολέμου
Η συμπεριφορά της Χάννα στο δικαστήριο είναι παράλογη και ανεξήγητη. Όλα τα στοιχεία κατά την ακροαματική διαδικασία δείχνουν ότι η Χάννα έχει ένα «τρομερό» -κατά την ίδια- μυστικό και προτιμά να τιμωρηθεί ως η χειρότερη εγκληματίας χωρίς κανένα ελαφρυντικό, προκειμένου αυτό να μην αποκαλυφθεί. Όλη της η ζωή και όλες της οι επιλογές κινήθηκαν γύρω από αυτό το μυστικό, το οποίο φυσικά σταδιακά αποκαλύπτεται: Η Χάννα είναι αναλφάβητη! Αρνείται προαγωγές, εξαφανίζεται χωρίς να αφήσει σημεία ζωής και χάνει κάθε επαφή με φίλους και γνωστούς, δέχεται να δουλέψει ως δεσμοφύλακας σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, κι όλα αυτά προκειμένου να μην την ελέγξει ποτέ κανείς και αποκαλυφθεί ότι δεν ξέρει να γράφει και να διαβάζει.
Το ημι-αυτοβιογραφικό αυτό μυθιστόρημα χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως «μυθιστόρημα του Ολοκαυτώματος», ωστόσο ο Σλινκ το αρνείται ως τέτοιο. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι στο βιβλίο του πραγματεύεται το θέμα της μεταπολεμικής γενιάς της Γερμανίας ή «δεύτερης γενιάς» και την ενοχή που της κληροδοτήθηκε από την «πρώτη γενιά», εκείνη του πολέμου. Το θέμα των αντιφάσεων της Δικαιοσύνης, της ηθικής ακεραιότητας και της ευθυκρισίας τον απασχολεί αρκετά στο έργο του.
Παρουσιάζει, λοιπόν, μια «παράξενη αγάπη», έναν «ανορθόδοξο έρωτα», αλλά και μια καταπιεστική ενοχή που, ωστόσο, ως θέματα τα αξιοποιεί, για να θίξει ή να διερευνήσει συναισθηματικά αλλά και ηθικά προβλήματα της γερμανικής κοινωνίας. Με αριστοτεχνικό τρόπο εισχωρεί στον ανθρώπινο ψυχισμό και αναμοχλεύει τα πάθη του ατομικού και του συλλογικού ασυνείδητου, αλλά και τα συναισθήματα και τις στάσεις ζωής που ανακύπτουν από το τραυματικό ναζιστικό παρελθόν, «ξύνοντας τις πληγές» του γερμανικού εθνικού κορμού. Και το κάνει χωρίς καμία ενοχή, αφού τοποθετείται σαφώς, ξεκάθαρα, με συγγραφική τόλμη ενάντια στον Ναζισμό.
Ο συγγραφέας μας βάζει πολλά ερωτήματα. Γιατί τόσοι άνθρωποι σιώπησαν, ανέχτηκαν ή στήριξαν τον ναζισμό και τα εγκλήματά του? Μεταξύ αυτών άνθρωποι αγράμματοι, όπως η Χάννα, άλλοι πιθανόν ιδιόρρυθμοι, συναισθηματικά και ηθικά «ανάπηροι», χωρίς ενσωματωμένο κώδικα ηθικών αξιών, έρμαια των προσωπικών τους αδιεξόδων και αδυναμιών. Φυσικά και υπήρξαν Γερμανοί με υψηλή μόρφωση ανάμεσα στους οπαδούς και θιασώτες του ναζισμού, ωστόσο, όταν αναπαράγεται διαρκώς αυτό το κλισέ, αποκρύπτεται αυτόματα το γεγονός της σύνδεσης της ημιμάθειας ή της αμάθειας με τα αποτρόπαια εγκλήματα του ναζισμού. Αν και η ιδεολογία των Ναζί δεν έγινε εξολοκλήρου αποδεκτή από τον γερμανικό λαό, ωστόσο η στάση της μεγάλης μάζας των άβουλων και πειθήνιων ανθρώπων-οργάνων που υποτάχθηκαν αμέσως στην πολιτική τρομοκρατίας από το καθεστώς του Τρίτου Ράιχ και υπέκυψαν στην προπαγάνδα του μεγάλου «Ηγέτη» ήταν καθοριστική για την ισχύ της!
Η Χάννα, όταν μετά από χρόνια εγκλεισμού στη φυλακή μαθαίνει να διαβάζει, συνειδητοποιεί την τραγική αποξένωση ως τη βαθύτερη ουσία της ύπαρξής της. Η κατάκτηση της δεξιότητας της ανάγνωσης της ανοίγει αυτόματα ένα παράθυρο στον κόσμο, σε αυτά που πεισματικά και εγωιστικά αρνιόταν να «δει», και της ξεδιπλώνει μια γέφυρα προς τη ζωή των «άλλων». Ξεφυλλίζει τις ανατριχιαστικές ιστορίες ανθρώπων του «αντίπαλου στρατοπέδου», των Πρίμο Λέβι, Ζαν Αμερί, Ταντέους Μπορόφσκι και άλλων που έζησαν την κόλαση των στρατοπέδων συγκέντρωσης και του Ολοκαυτώματος και βιώνει μέσα από τη γνώση της μαρτυρίας τους τη δική της βίαιη και συγκλονιστική αλλαγή. Το ερώτημα «εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» είναι βασανιστικό για την ίδια. Τόσο βασανιστικά αφόρητο που δεν μπορεί παρά να προκαλέσει το τραγικό της τέλος. Ένα είδος κάθαρσης στο φόντο μιας από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της ανθρωπότητας!
Το βιβλίο «Διαβάζοντας στη Χάννα» («Der Vorleser») εκδόθηκε, για πρώτη φορά από τον ελβετικό οίκο Diogenes. Γιατί στην Ελβετία και όχι στη Γερμανία; Ο συγγραφέας φοβόταν τις αντιδράσεις του γερμανικού κοινού, δεν είχε δίκιο όμως. Πολύ γρήγορα οι αναγνώστες το αγκάλιασαν, έφτασε μάλιστα να διδάσκεται σε γερμανικά σχολεία και πανεπιστήμια.
