Η ρομαντική μόδα του χορού φοξ τροτ

Ο χοροδιδάσκαλος Καλημικεράκης και οι απόψεις Ελλήνων λογοτεχνών για τον χορό και τη φιλοσοφία του

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Το φοξ τροτ είναι ο χορός που ξεσήκωνε τους νέους πριν εμφανιστεί το τσάρλεστον και δεν απώλεσε τη λάμψη του. Εμφανίστηκε τη δεύτερη δεκαετία του περασμένου αιώνα, έφτασε στο ύψος ίσως της δημοτικότητάς του τη δεκαετία 1930 και συνεχίζει τη διακριτική πορεία του στις ημέρες μας. Η διεθνής βιβλιογραφία θέλει τον χορό να εμφανίζεται το 1914[1].Όταν ένα διάσημο ζευγάρι του βωβού κινηματογράφου στο Μπροντγουαίη, ο Βέρνον και η Ειρήνη Κάστλ, παρουσίασαν το φοξ τροτ με χάρη και στυλ. Γύρω από την προέλευση του ονόματος υπάρχουν πολλές θεωρίες. Οι περισσότερες το συνδέουν με έναν τυχοδιώκτη χορευτή, ηθοποιό και κωμικό, τον Χάρυ Φoξ, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Άρθουρ Κάρινγκφορντ (1882-1959).

Άλλες απόψεις θέλουν ως πηγή του φοξ τροτ αφροαμερικάνους χορευτές[2]. Εμείς θα καταγράψουμε την άποψη του πρώτου Έλληνα που ασχολήθηκε με αυτό το είδος χορού και δεν ήταν άλλος από τον -άγνωστο στο ευρύ κοινό- Γεώργιο Ε. Καλημικεράκη, καθηγητή Ορχηστρικής με διεθνή αναγνώριση και ο οποίος άκμασε τη δεκαετία 1920[3] Διέθετε οργανωμένες και δημοφιλείς αίθουσες χορού (Χοροδιδασκαλείο) στην πλατεία Κάνιγγος και Χαλκοκονδύλη. Δίδασκε ότι νεότερο κυκλοφορούσε διεθνώς, εισάγοντας τις μόδες και ιδιαίτερα στον μαθητόκοσμο που φοιτούσε στη Σχολή του, την «Ακαδημία Χορού», όπως την αποκαλούσε.

Υποστήριξε ότι από το όνομα και μόνο προκύπτει μία πρώτη ανάλυση, αφού fox trot = τροχασμός αλεπούς, δηλαδή ταχύς βηματισμός πιο γρήγορος από το βάδην και πιο αργός από τον καλπασμό. Επίσης, ο Γ. Καλημικεράκης έγραψε πως η ονομασία του χορού προήλθε από την ομοιότητα των αρχικών βηματισμών του με το βάδισμα της αλεπούς. Οι φιγούρες του παρουσιάζουν διάφορες κινήσεις του συμπαθούς θηλαστικού όταν είναι κυνηγημένο ή σε κατάσταση ευάρεστου συναισθήματος. Ωστόσο ο χορός συν τω χρόνω απώλεσε τα αρχικά χαρακτηριστικά του και χορευόταν με στρωτά, απλά και λεπτά βήματα, μπροστά, πλάγια (δεξιά, αριστερά) και πίσω με μουσική εύθυμη και κίνηση μέτρια[4]

Υπήρξε μάλιστα και μία παραλλαγή του φοξ τροτ, του σλόου φοξ, με βήματα ίδια με της πόλκας. Όπως ήταν φυσικό, το φοξ τροτ μπήκε και στη ζωή της χώρας μας, αγαπήθηκε από τους νέους και πέρασε στη δικαιοδοσία των χρονογράφων. Ο Τίμος Μωραϊτίνης παρουσίασε τον χορό με την τρελή βροχούλα όταν έπεφτε στα τζάμια.[5]Όταν οι υπερσυντηρητικοί κύκλοι στην Ελλάδα και στο εξωτερικό έκαναν λόγο για την αναισχυντία του φοξ τροτ, ο Σπύρος Μελάς μιλούσε για λιακάδες και ερωμένους χορευτικούς χαιρετισμούς[6] Στο ίδιο κλίμα ο Κώστας Αθάνατος έγραφε περί αναδημιουργίας του σύμπαντος με στροβιλισμούς στους γύρους του φοξ τροτ[7].

Η άποψη Π. Νιρβάνα

Υπάρχει βέβαια και η άποψη του ρομαντικού Παύλου Νιρβάνα για το φοξ – τροτ, το ταγκό και άλλους χορούς. Υποστήριζε πως ο συμβολισμός του χορού είναι η τάση του αρσενικού να κατακτήσει το θηλυκό χρησιμοποιώντας μια σειρά ρυθμικών πράξεων. Ό,τι το άρρεν αντιπροσωπεύει την επίθεση, όπως συμβαίνει σε όλη τη ζωολογική κλίμακα και το θήλυ την άμυνα και τη στάση που τονώνει την επίθεση χάριν της οριστικής νίκης, η οποία είναι ο σκοπός της φύσης! Όσο για τον δυναμισμό των χορών που εμφανίστηκαν από τον περασμένο αιώνα και αντικατέστησαν τους παλαιότερους ευγενείς χορούς, ο Π. Νιρβάνας πριν από έναν αιώνα είχε την άποψη πως πρέπει να επιστρέψουμε απλά προς την αρχαία ελληνική τέχνη. Αρκεί να διαβάσουμε καλύτερα τα αγγεία για να διαπιστώσουμε ότι οι αρχαίοι πρόγονοι διακρίνονταν για τους αισθητικούς κραδασμούς και τη ζωντάνια τους. Σε αντίθετη περίπτωση θα υποχρεωθούμε να υποκύψουμε σε είδη χορών που θα θυμίζουν ανθρωποφάγους με άκομψες κινήσεις και άχαρους βηματισμούς. Αυτά έγραφε πριν από έναν αιώνα ο Π. Νιρβάνας[8]!