Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς.
Η πρόσοψη του Ναού
Η ανατολή του ήλιου σήμερα, 8 Σεπτεμβρίου 2018, βρήκε την Αγία Ελεούσα του Κολωνού, την μονόκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική, πανέτοιμη να υποδεχτεί τους πιστούς. Θα δυσκολευτεί κάποιος να φτάσει μέχρι εκεί αφού δεν βρίσκεται πλέον χωμένο το εκκλησάκι σε θαλερούς κήπους με λαχανικά όπως άλλοτε. Τώρα περιτριγυρίζεται από σπίτια και πρέπει, όπως επιθυμεί να το επισκεφτεί, να ανακαλύψει την μικρή οδό Καθήμειας.
Στον αριθμό 14 στρίβει δεξιά και ανεβαίνει βαδίζοντας λίγα μέτρα, ένα γραφικό στενάκι, ένα καλντερίμι με σκαλοπάτια, που ίσα χωρούν δυο – τρεις άνθρωποι να περπατήσουν πλάι – πλάι. Αλλά το θέαμα τον αποζημιώνει. Πεντακάθαρη και στολισμένη η μεγάλη αυλή και τα λουλούδια της φροντισμένα. Η είσοδος στολισμένη κι αυτή, έχοντας σε περιφανή θέση και την ελληνική σημαία. Τα παρτέρια φρεσκοασπρισμένα και κάθε τι στη θέση του. Ο περίγυρος λουλουδιασμένος σα να γιορτάζει κι αυτός τη γέννηση της Παναγίας.
Τι κι αν μετρά ο ναΐσκος τέσσερις – πέντε αιώνες ζωής, όπως μας βεβαιώνει ο Αναστάσιος Ορλάνδος ή αν έχει παραμορφωθεί με επεκτάσεις. Έτσι το βρήκε και το κατέγραψε και πριν έναν αιώνα περίπου ο Δημήτρης Χατζόπουλος, σημειώνοντας πως είχε ήδη στη βόρεια πλευρά του ένα κελί για τον καντηλανάφτη. Η είσοδός του, με δύο βυζαντινά κιονόκρανα παραπέμπει τον επισκέπτη σε άλλους καιρούς. Όπως και η επιγραφή επί της θύρας που κάνει λόγο για την Αγία Ελεούσα, την «Παναγία Μισοχωρίτισσα» και φέρει την ημερομηνία 1867.
Είναι τα ίχνη που άφησαν αγαθοί νησιώτες, κτίστες Καρπάθιοι, οι συνέδεσαν την Παναγία του τόπου τους με την Ελεούσα στα δυτικά κράσπεδα του λόφου του Κολωνού. Επί πολλές δεκαετίες εξάλλου, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας 1920, η «Καρπαθιακή Ενωσις Αθηνών» εκεί τελούσε την επέτειο γιορτή της. Ο Πρόεδρος της Ένωσης, ο σπουδαίος γιατρός και θρυλικός Έλληνας Βάσος Βέργης (1883-1977), καλούσε εκεί τους συμπατριώτες του με ανακοινώσεις. Αφού εκκλησιάζονταν ύστερα έστηναν και ένα μικρό γλέντι κάτω από το λόφο.
-
- Ο ιερέας καλεί τους πιστούς κτυπώντας την καμπάνα
-
- Η θαυματουργός εικόνα.
-
- Η οπίσθια όψη του Ναού. Εμφανείς οι προσθήκες σε αμφότερες τις πλευρές
-
- Ο ιερεύς επί τω έργω
-
- Οι ψάλτες και τα βασιλικά στην αυλή
-
- Η θύρα με την επιγραφή της
-
- Το παλαιό κωδωνοστάσιο
-
- Η είσοδος στην αυλή
-
- Το καλντερίμι που οδηγεί στην Αγία Ελεούσα
Ποτέ δεν έπαψε να λειτουργιέται το εκκλησάκι, το οποίο είναι ιδιωτικό αλλά υπάγεται στην δικαιοδοσία του Αγίου Κωνσταντίνου του Παλαιού (οδού Λένορμαν). Αποτελεί μέρος του δικτύου των ναϊδρίων που άκμασαν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και παρέμειναν ζωντανά χάρη στις φροντίδες των ιδιοκτητών και των πιστών τους. Των ανθρώπων της γειτονιάς που βρέθηκαν εκεί σήμερα αξημέρωτα για να φροντίσουν την Κυρά τους. Όλα ήταν έτοιμα όταν ήλθαν οι ιερείς και ο ένας εξ αυτών έσπευσε να χτυπήσει την καμπάνα ειδοποιώντας τους περίοικους.
Δύο ευγενικές ανδρικές φυσιογνωμίες, οι ψάλτες, καταλαμβάνουν τη θέση τους πίσω από το αναλόγιο, το οποίο βρίσκεται έξω από το ναό. Όπως εξάλλου και οι καρέκλες, αφού μέσα στον κύριο ναό, που είναι διαστάσεων 4,20 Χ 6,00 m, με δυσκολία χωρούν 10-15 νοματαίοι. Όλοι, άνδρες και γυναίκες, έχουν ένα σεμνό χαμόγελο στα χείλη και αστραφτερή ματιά. Ο Σβορώνος υποστήριξε πως στη θέση που είναι κτισμένος ο ναός υπήρχε αρχαίο ιερό των Ευμενίδων.
Πριν από έναν αιώνα περίπου η Αγία Ελεούσα Κολωνού ενέπνευσε την ευαίσθητη πένα του Γεράσιμου Βώκου να γράψει πως είναι μια «εκφραστική ζωγραφιά ανάμεσα εις το μεγάλο θέαμα που ανοίγουν αι απόψεις της πόλεως». Της αφιέρωσε ένα από τα ωραιότερα κείμενά του για την πλευρά αυτή των Αθηνών που ήταν ακόμη εξοχή. Ας πάμε λοιπόν στην Αγία Ελεούσα του Κολωνού, αλλά μην το πούμε σε πολλούς, διότι θα κινδυνεύσει να απωλέσει τον γαλήνιο χαρακτήρα της.
