Ο πατέρας της Ελληνικής Πιλοποιίας Ηλίας Χ. Πουλόπουλος

Ξεκίνησε από την Καρύταινα για να κατακτήσει τον... κόσμο!

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς 

Ελάχιστα έχουν γραφεί για μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της οικονομικής ζωής του τελευταίου τέταρτου του 19ου αιώνα, τον Ηλία Πουλόπουλο (1850-1930). Μία οδός, η Ηλία Πουλόπουλου στο Θησείο και μία γέφυρα, η Γέφυρα Πουλόπουλου, ανάμεσα στα Άνω και τα Κάτω Πετράλωνα έμειναν να θυμίζουν το παιδί που ξεκίνησε από την Καρύταινα της Γορτυνίας για να «κατακτήσει τον κόσμο». Ήταν γιος του εύπορου κτηματία και για βραχύ χρονικό διάστημα δημάρχου Καρυταίνης Χαράλαμπου Πουλόπουλου και της Ελισσάβετ, το γένος Πετμεζά. Στα 15 του χρόνια έχοντας τελειώσει το Σχολαρχείο και με τον πατέρα του να έχει καμφθεί οικονομικά, φεύγει για την Καλαμάτα αναζητώντας την τύχη του.

Ο Ηλίας Πουλόπουλος στο εργοστάσιό του.

Ο άνθρωπος αυτός με τις ανήσυχες σκέψεις, τη ζωτικότητα και την ευφυΐα του έμελλε να πρωταγωνιστήσει στη βιομηχανική κίνηση που εμφανίσθηκε στη χώρα στα τέλη του 19ου αιώνα. Εργάζεται ως υπάλληλος στο εμπορικό κατάστημα των θείων του Τσαρμπόπουλων και σε ηλικία 20 ετών, έχοντας μερικές οικονομίες θα ανοίξει τα φτερά του στην αγορά.

Ανοίγει δικό του κατάστημα πωλήσεως υφασμάτων, διακρίνεται στο εμπόριο της μεσσηνιακής πρωτεύουσας και το 1878 θεωρείται πλέον από τους ισχυρότερους εμπόρους της Καλαμάτας. Καλεί τα αδέλφια του, τους παραδίδει την επιχείρηση και εκείνος έρχεται το 1883 στην Αθήνα, όπου ιδρύει τον δικό του εμπορικό οίκο[1].

Την επόμενη χρονιά (1884) παντρεύεται τη Βασιλική, αδελφή του επιτυχημένου εμπόρου ψιλικών Γεώργιου Παπασπυρόπουλου. Οι δύο άνδρες συνεταιρίζονται και κοντά τους ένας ειδικός σε ζητήματα πιλοποιίας (Σακάνης)[2]. Το πρώτο εργαστήριο στήνεται στο κέντρο των Αθηνών (οδός Πλούτωνος)[3]. Οι εξελίξεις υπήρξαν μάλλον ιλιγγιώδεις για τα μέτρα της εποχής.

Ο Ηλ. Πουλόπουλος θα πρωταγωνιστήσει στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου, συμμετέχοντας στην οργάνωση όλων των επαγγελματικών φορέων, από τον Σύνδεσμο των Βιομηχάνων μέχρι τα σωματεία των εμποροϋπαλλήλων. Το 1895 προβαίνει σε εκτεταμένες αγορές γης και αρχίζει την ανέγερση του εργοστασίου του στο σημείο που συναντώνται τρεις γειτονιές, το Θησείο, τα Άνω και τα Κάτω Πετράλωνα. Το σημείο θεωρείται ο «οφθαλμός» της ευρύτερης περιοχής και το εργοστάσιο του Πουλόπουλου έγινε το σήμα κατατεθέν της προόδου και λειτούργησε ως σύνθημα για την κατοίκηση της περιοχής.

Επίσκεψη Ελευθερίου Βενιζέλου στο εργοστάσιο Πουλόπουλου. Ο Απόστολος Πουλόπουλος, με την άσπρη ποδιά, δείχνει τον Πρωθυπουργό ένα από τα στάδια της επεξεργασίας.

Ο Ηλ. Πουλόπουλος αξιολογεί τη σημασία των αγορών του εξωτερικού και τα καταναλωτικά κέντρα όπου υπήρχε Ελληνισμός. Κυρίαρχο σύνθημα της εκστρατείας στους τόπους της Ανατολής ήταν η αντικατάσταση του φεσιού, το οποίο θύμιζε εποχές υποτέλειας, με το ευρωπαϊκό καπέλο. Το σύνθημα βρήκε ανταπόκριση με αποτέλεσμα τα προϊόντα του Πουλόπουλου να γίνουν σύμβολα Ελληνισμού. Με τη γυναίκα του Βασιλική, η οποία έφυγε από τη ζωή το 1925, δημιούργησε πολυμελή και ευτυχισμένη οικογένεια κάνοντας επτά παιδιά, ένα αγόρι και έξι κορίτσια. Ο πρωτότοκος Απόστολος Πουλόπουλος υπήρξε σπουδαίος οικονομικός παράγοντας, πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ), με πλούσια εθνική δράση. Τα κορίτσια του ήταν η Ελισάβετ, σύζυγος Σ. Νικολόπουλου, η Κατίνα, σύζ. Θ. Αλεξόπουλου και οι Χαρίκλεια, Ειρήνη, Πηνελόπη και Σπεράντζα[4].

Δρόμος του Θησείου έχει το όνομά του

Ο Ηλίας Πουλόπουλος, διετέλεσε για μία τετραετία δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων και έφυγε από τη ζωή τον Ιούλιο του 1930, σε ηλικία 80 ετών[5]. Διατηρούσε μέχρι τέλους τις δραστηριότητές του και οι εφημερίδες εκθείαζαν το ανήσυχο πνεύμα του. Ο παλαιός φίλος του δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Μερκούρης, τον τίμησε δίνοντας το όνομά του σε έναν δρόμο της περιοχής που δραστηριοποιήθηκε, στο Θησείο. Η οδός Ηλία Πουλόπουλου ξεκινά από εκεί που βρισκόταν το σπίτι του και τελειώνει εκεί που βρισκόταν το εργοστάσιό του, το οποίο περίπου μισό αιώνα αργότερα μετατράπηκε από τον δήμαρχο Αθηναίων Μιλτιάδη Έβερτ στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα Μερκούρη». Όλη η ενδιάμεση περιοχή, πολλών δεκάδων στρεμμάτων και προς κάθε κατεύθυνση, ανήκε στην οικογένεια Πουλόπουλου, στην οποία θα επανέλθουμε.

*Προδημοσίευση από το υπό έκδοση βιβλίο: Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς,  «Οι Αθηναϊκές Γειτονιές: Νοτιοδυτικά της Ακρόπολης».