Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
«Έλληνες στο Μεσολόγγι», λιθογραφία Auguste Raffet (1826).
Υπέρ της ευόδωσης των Ελληνικών Αγώνων και της επιτυχίας της Ελληνικής Επαναστάσεως ετάχθη ο 5ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών James Monroe (1758-1831). Ήταν ο καρπός της έκκλησης για βοήθεια που είχε απευθύνει ο Πρόεδρος της Μεσσηνιακής Γερουσίας Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης από τις 25 Μαΐου 1821. Η έκκλησή του βρήκε υποστηρικτές στα φιλελεύθερα πνεύματα της Αμερικής, όπως ήταν ο φιλέλληνας Καθηγητής του Χάρβαρντ Έντουαρντ Έβερετ (Edward Everett 1794-1865)[1] . Οι απόψεις του Αμερικανού Προέδρου κατέλαβαν τη θέση τους στον διεθνή Τύπο της εποχής.
Ακόμη περισσότερο έφθασαν μέχρι τους προμαχώνες του Μεσολογγίου και τις σελίδες της ηρωικής εφημερίδος «Ελληνικά Χρονικά». Λαμβάνοντας υπόψη τη στάση ουδετερότητος που τηρούσαν οι ΗΠΑ και τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Ευρώπη και στην Ελλάδα οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τις υπηρεσίες που προσέφερε το Αμερικανικό μήνυμα στην Ελληνική υπόθεση. Αλλά γνωρίζοντας και τις ειδικότερες συνθήκες υπό τις οποίες ο Ιάκωβος Μάγερ εξέδιδε την εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» στο Μεσολόγγι, ο σύγχρονος κόσμος καλείται να υποκλιθεί στο ψυχικό μεγαλείο του.
Ο 5ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών James Monroe.
Η διαδρομή
Το μήνυμα του Αμερικανού Προέδρου, το οποίο ερχόταν σε μια περίοδο κατά την οποία οι αυλές της Ευρώπης έβλεπαν ακόμη με καχυποψία την ελληνική υπόθεση, προβλημάτισε τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής και πυροδότησε το πολύτιμο κίνημα του φιλελληνισμού που είχε ήδη αρχίσει να εκφράζεται. Εξαιρετικό ωστόσο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος που μάθαιναν τα νέα στην Ελλάδα οι μπαρουτοκαπνισμένοι αγωνιστές. Η είδηση για το μήνυμα του Αμερικανού Προέδρου δημοσιεύτηκε στον Γαλλικό Τύπο την τελευταία ημέρα του 1823.
Αναδημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο 12ο φύλλο (9 Φεβρουαρίου 1824) της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά». Εκδιδόταν ήδη στο Μεσολόγγι με εξοπλισμό που είχε διαθέσει ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και με την επιμέλεια του Ελβετού φιλέλληνα γιατρού Ιωάννη Ιάκωβου Μάγερ. Εντυπωσιάζουν τόσο η πληρότητα του ρεπορτάζ όσο και η μετάφραση, αν λάβει κανείς υπόψη τις σκληρές και δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες εκδιδόταν η εφημερίδα.
Προσωπογραφία του Προέδρου της Μεσσηνιακής Γερουσίας Πετρόμπεη Mαυρομιχάλη (F. Aichholzer), από τις Συλλογές του Μουσείου Μπενάκη.
Το απόσπασμα
Δημοσίευσε, δε, αυτούσιο του απόσπασμα από την ομιλία που αφορούσε τα ελληνικά πράγματα και είναι το εξής: «Προ πολλού διά των ηρωικών κατορθωμάτων των οι Έλληνες μας έδωσαν ελπίδας χρηστοτάτας, ότι θέλουν ευδοκιμήσει εις τον αγώνα των και επαναλάβει την μεταξύ των εθνών της γης παλαιά αυτών θέσιν. Φρονώ ότι όλα τα φωτισμένα έθνη θα δείξουν μέγαν ενθουσιασμόν υπέρ του αγώνος των Ελλήνων, μολονότι, μέχρι τούδε καμμία δύναμις δεν εκινήθη υπέρ αυτών. Η καταγωγή των και το όνομα των Ελλήνων τους διέσωσαν από μεγίστους κινδύνους, εν ώ οιοσδήποτε άλλος λαός θα εξωλοθρεύετο. Το συμφέρον και η κατάκτησις, οι συνηθέστεροι σκοποί των μεταξύ των άλλων εθνών πολέμων, δεν φαίνεται να έχουν επίδρασιν επί των Ελλήνων. Εξ όσων πληροφορούμεθα έχουμε κάθε λόγον να πιστεύωμεν ότι ο εχθρός δεν έχει πλέον ελπίδα να επιβάλη εκ νέου επί των Ελλήνων την κυριαρχίαν του. Είθε η Ελλάς να καταστή πάλιν ανεξάρτητον έθνος! Είθε να καταλάβη την ανήκουσαν και πάλιν εις αυτήν θέσιν. Ευχόμεθα τούτο εκ ψυχής».
Στη μεθεπόμενη έκδοσή της (Φύλλο 14 της 16 Φεβρουαρίου 1824) η εφημερίδα θα επανέλθει, χρησιμοποιώντας ουσιαστικά την περίπτωση για να στείλει μήνυμα προς το εσωτερικό και το εξωτερικό. Με αφορμή το περιεχόμενο της ομιλίας του Προέδρου των «Ηνωμένων Επαρχιών», του «Μονρόη», όπως τον αποκαλούσε, έστελνε μήνυμα στα χριστιανικά έθνη της Ευρώπης, ιδιαιτέρως στην Αγγλία, να συμπαρασταθούν στον ελληνικό αγώνα. Στη συνέχεια καλούσε την ελληνική αρχή να ωφεληθεί από τη σχέση με την Αμερική και να «μιμηθή την σοφήν της νομοθεσίαν, η οποία προλαμβάνει τας προμελετημένας επιχειρήσεις φιλαρχίας (και) συγχρόνως στερεοί την εξωτερικήν ανεξαρτησίαν, την εσωτερικήν ελευθερίαν, την ειρήνην και την ευδαιμονίαν». Αυτά έγραφε η εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» με αφορμή την ομιλία του Αμερικανού Προέδρου.
Πρωτοσέλιδο της εφημερίδος Ελληνικά Χρονικά (Ιανουάριος 1825).
Τα «Ελληνικά Χρονικά»
Γενικότερα, το έπος των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» του Μεσολογγίου συνδέθηκε με το δημοσιογραφικό «θαύμα» που φέρει τον υπέροχο τίτλο «Ελληνικά Χρονικά». Την μικρού μεγέθους εφημερίδα που κατόρθωσε στις στήλες της να χωρέσει το μεγάλο όνειρο. Τα στοιχεία της τύπωσαν τις ωραιότερες σελίδες του Ελληνικού Τύπου και απετέλεσαν το αποκορύφωμα του Φιλελληνισμού και των προοδευτικών ιδεολογικών ρευμάτων της εποχής.
Περιπετειωδώς έφθασαν στην Ελλάδα τρία τυπογραφεία για τις ανάγκες του Αγώνος και ένα εξ αυτών κατόρθωσε να μεταφέρει στο Μεσολόγγι ο Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ. Το τοποθέτησε σε ένα ξύλινο παράπηγμα και αγωνίσθηκε επί μήνες για να κατορθώσει τη λειτουργία του. Το πρώτο φύλλο είδε το φως την Πρωτοχρονιά του 1824. Ιδιοκτήτης, διευθυντής, συντάκτης, διορθωτής ένας και ο αυτός: Ο Μάγερ. Και το ρητό του Φραγκλίνου «τα πλείω τοις πλείοσι», μικροσκοπικός λαιμοδέτης της εφημερίδος. Στις σελίδες της σώζονται ζωντανές οι εικόνες της μεγάλης εποποιίας.
Ο αγωνιστής της πένας
Ζωντανή εικόνα της πολιορκημένης πόλεως συναντάμε σε γράμμα του ηρωικού φιλέλληνα δημοσιογράφου προς συμπατριώτη του, που του έγραφε ότι «τα βάσανα που υπομένομεν και μία πληγή που έλαβα εις τους ώμους, δεν μου επέτρεψαν μέχρι τούδε να σας στείλω τους τελευταίους ασπασμούς μου. Καταντήσαμεν εις τοιαύτην ανάγκην, ώστε να τρεφώμεθα από τα πλέον ακάθαρτα ζώα. Αι ασθένειαι αυξάνουν τα δεινοπαθήματά μας. Χίλιοι επτακόσιοι τεσσαράκοντα αδελφοί μας απέθανον. Χιλιάδες σφαίραι κανονίων και βομβών, ριπτόμεναι από το εχθρικόν στρατόπεδον, κατεδάφισαν τους προμαχώνας μας και κατεκρήμνισαν τας οικίας μας. Το δε ψύχος μας ενοχλεί υπερβολικά, διότι εστερήθημεν, εντελώς, από ξύλα της φωτιάς!».
Ωστόσο, μέσα στην κόλαση αυτή, αδιάφορος προς τις τιμές και τα αξιώματα, ο Μάγερ παρέμεινε απλούς αγωνιστής της πένας. Θαρραλέος δημοσιογράφος, αλύγιστος, άγρυπνος συντάκτης και εκδότης της εφημερίδος των πολιορκημένων. Ώρα την ώρα και ημέρα την ημέρα, κατέγραφε τα τεκταινόμενα για να τα αφήσει παρακαταθήκη στους νεότερους Έλληνες αλλά λαούς της υφηλίου που αγωνίζονται για την ελευθερία τους. «Προχθές ο εχθρός έρριψεν ικανάς βόμβας και κανονίων σφαίρας (και) κατά δυστυχίαν εφονεύθησαν δύω γυναίκες». «Ο εχθρός επυροβόλησε σήμερον την πόλιν μας με βόμβας. Μιάς εξ ευτών η έκρηξις απεκοίμισεν εν τω μέσω της αγοράς επταετές κοράσιον».
«…οι Ελληνες ηξεύρουν να νικούν…»!
Η εφημερίδα διέκοψε την έκδοσή της από 3 μέχρι 20 Φεβρουαρίου 1826. Οι βομβαρδισμοί είχαν ρίξει πολλές οικίες και είχαν πλήξει και το περιβάλλον του τυπογραφείου που είχε μείνει εκτεθειμένο στις καιρικές συνθήκες. Έτσι, ο Ι. Μάγερ έδινε αγώνα για να διασώσει το Τυπογραφείο. Είχε συνείδηση της ιστορικής προσφοράς του και γι’ αυτό έγραφε πως έπρεπε να διαφυλαχθεί «το όργανον τούτο, δι’ ου η Ευρώπη μανθάνει, ότι οι Έλληνες ηξεύρουν να νικούν και τα τακτικά στρατεύματα»! Έπρεπε λοιπόν να το μεταφέρει σε ασφαλέστερο μέρος και χρειάστηκαν αρκετές ημέρες, οπότε διακόπηκε η έκδοση της εφημερίδος. Αλλά δεν απέφυγε την καταστροφή. Έξι ημέρες μετά την έκδοση του τελευταίου φύλλου, τη νύχτα της 26ης Φεβρουαρίου 1826, ο Μάγερ πολεμούσε κάνοντας ταυτοχρόνως και ρεπορτάζ για την εφημερίδα του στους προμαχώνες της πόλεως.
Δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα, το εχθρικό πυροβολικό μαινόταν. Ένα θραύσμα οβίδας πλήγωσε τον γενναιόψυχο φιλέλληνα στον ώμο. Είναι το τραύμα που ανέφερε στην επιστολή, απόσπασμα της οποίας παραθέσαμε παραπάνω. Την ίδια νύχτα όμως το πυροβολικό του εχθρού κατέστρεψε και το μικρό τυπογραφείο. Μια Αιγυπτιακή βόμβα τρύπησε τη στέγη της αποθήκης και έπεσε πάνω στο πιεστήριο της εφημερίδας. Έτσι γραφόταν το τελευταίο χρονικό της καταστροφής της εφημερίδας των πολιορκημένων. Δύο περίπου μήνες αργότερα γραφόταν και η τελευταία πράξη του δράματος. Την νύχτα της Κυριακής των Βαΐων (22 Απριλίου 1826) συντελέσθηκε η κοσμοϊστορική θυσία. Οι δαυλοί του Δεσπότη των Ρωγών και του Καψάλη φώτισαν τον μεγάλο δρόμο του Γένους προς την νίκη και την τελική επικράτηση του Αγώνος για την Ανεξαρτησία της Ελλάδος.
