Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Οι εγκαταστάσεις του Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε.
Διαβάζουμε συχνά για τη δημιουργία Σταθμών Κοινωνικών Βοηθειών, στα πρότυπα των Σταθμών Πρώτων Βοηθειών. Οπωσδήποτε πρόκειται για αξιόλογες προσπάθειες, οι οποίες αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια λόγω των οικονομικών συνθηκών. Στην πρώτη εμφάνιση του θεσμού των Σταθμών Πρώτων Κοινωνικών Βοηθειών στην Ελλάδα θα αναφερθούμε παρακάτω. Εξάλλου, το ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του γνώρισε πολύτιμους θεσμούς κοινωνικής αλληλεγγύης, οι περισσότεροι εκ των οποίων οφείλονταν στην ιδιωτική πρωτοβουλία.
Τα περίφημα «Λαϊκά Υπνωτήρια», τα οποία δημιουργήθηκαν επί Ιωάννου Μεταξά που είχαν στεγαστεί σε ένα κτίρια που σήμερα στεγάζει το Δημοτικό Νοσοκομείο, στους Αμπελόκηπους, ήταν μία από τις πρωτοποριακές λειτουργίες που επί πολλά χρόνια εξυπηρέτησαν τον χειμαζόμενο πληθυσμό της πρωτεύουσας. Μετά τον πόλεμο το κτίριο πέρασε στα χέρια του στρατού, όπως και όλες οι εγκαταστάσεις αφού εκεί στεγαζόταν το 430 Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Μεταπολεμικά φωτισμένοι νόες, υπό λίαν δυσμενείς συνθήκες, ανέπτυξαν δραστηριότητες έχοντας στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους τα χειμαζόμενα από ψυχικά νοσήματα τμήματα του πληθυσμού.
Ένας από αυτούς τους θεσμούς ήταν και ο «Σταθμός Πρώτων Κοινωνικών Βοηθειών», ο οποίος ιδρύθηκε από το Εθνικό (πρώην Βασιλικό) Ίδρυμα. Από τον Δεκέμβριο 1951 το Ίδρυμα είχε δημιουργήσει τον Τομέα Ψυχικής Υγιεινής με σκοπό την προώθηση των θεμάτων ψυχικής υγείας στη χώρα. Τρεις ήταν οι αρχικοί βασικοί σκοποί. Η εξυπηρέτηση ανθρώπων που αντιμετώπιζαν προβλήματα πρακτικής φύσης (εισαγωγές σε νοσοκομεία, εξεύρεση εργασίας, παροχή φαρμάκων – ιματισμού, προβλήματα σχέσεων κ.ά.).
Επίσης η διάδοση των αρχών ψυχικής υγιεινής και η επισήμανση γενικότερων αναγκών. Έτσι, το 1954, ξεκίνησε σε 24ωρη βάση, στο κτίριο της οδού Νοταρά 50 στην Αθήνα, η μεγάλη προσπάθεια, με την δημιουργία του πρώτου Σταθμού.
Ο Σταθμός εξελίχθηκε σε πραγματικό καταφύγιο ψυχικής γαλήνης. Εκεί έβρισκαν παντοειδή περίθαλψη, συντροφιά, νουθεσία και παρηγοριά το κορίτσι που εγκατέλειπε το σπίτι του, η υπηρέτρια που απολυόταν, η κοπέλα και ο νέος από την επαρχία που βρέθηκαν μόνοι στην Αθήνα, ο αποφυλακισμένος, ο άστεγος κ.ά. Ακόμη και αριθμό τηλεφωνικής γραμμής για επικοινωνία όσων είχαν ανάγκη διέθετε (τηλ. 664.727)!
Τα αποτελέσματα του πρώτου έτους ήταν εντυπωσιακά. Είχαν περάσει το κατώφλι του Σταθμού περισσότερα από 5.000 άτομα και το καθένα είχε να αφηγηθεί τη δική του ιστορία. Τότε βεβαίως τα κοινωνικά προβλήματα ήταν διαφορετικά. Το 1962 και ενώ συμπληρώνονταν οκτώ χρόνια λειτουργίας από την έναρξη του θεσμού, είχε εξαπλωθεί στον Πειραιά, στην Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα.
Η ίδρυσή τους ερχόταν να καλύψει ένα σημαντικό κενό. Έως το 1954 υπήρχαν μόνον Σταθμοί Πρώτων Βοηθειών για το πάσχον σώμα. Τώρα ήταν η σειρά του πολιτισμού που ερχόταν να καλύψει και τις ανάγκες της ψυχής. Στους Σταθμούς Κοινωνικών Βοηθειών έβρισκαν γαλήνη οι ενδεείς κάθε λογής, οι παραστρατημένοι που είχαν ανάγκη εγκαρδίωσης για να επανενταχθούν στην κοινωνία.
Πως εξελίχθηκε μετά το 1964 και οι επικεφαλής
Σύμφωνα με ιστορικό που δημοσίευσε ο Βασίλης Πλάτανος, ο τομέας αυτός του Ιδρύματος λειτούργησε από τον Δεκέμβριο 1956 έως τον Μάϊο 1964, οπότε και ιδρύεται το «Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών» σήμερα (Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε.), με οκταμελές Διοικητικό Συμβούλιο και Πρόεδρο τον καθηγητή Ιατρικής Θωμά Δοξιάδη (1907-1977). Ουσιαστικά μέσω του Κέντρου πραγματοποιήθηκε η πρώτη θεσμοθετημένη προσπάθεια ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα.
Οι Σταθμοί Πρώτων Κοινωνικών Βοηθειών, όπως εξελίχθηκαν, ευτύχησαν να διοικηθούν από τις σπουδαιότερες επιστημονικές φυσιογνωμίες της χώρας μας. Πρώτος Πρόεδρος ο καθηγητής Ιατρικής Θωμάς Δοξιάδης (1907-1977) και ακολούθησαν οι Γ. Κριτσέλης, Κ. Γαρδίκας, Γ. Φιλιππόπουλος κ.ά. Αλυσίδα προσωπικοτήτων που προσάρμοσε τους σκοπούς φτάνοντας στο σημερινό «Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής & Ερευνών» (Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε.), το οποίο συνεχίζει τη λειτουργία του.
