Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Την εποχή που ήταν βοεβόδας ο Χατζή Αλή Χασεκής (1775-1795), Χατζαλής, όπως τον αποκαλούσαν οι Αθηναίοι, πραγματοποιήθηκαν μεγάλα οχυρωματικά έργα. Ο Χατζαλής, με την προστασία του σουλτανικού γυναικωνίτη, λήστεψε, άρπαξε περιουσίες, τυράννησε αδιακρίτως ανθρώπους. Στη μνήμη των Αθηναίων, όμως, έμεινε γνωστός για τις οχυρώσεις. Οι υποτυπώδεις οχυρώσεις που υπήρχαν τότε στην πόλη ήταν τελείως ανεπαρκείς για να την προστατεύσουν από τις αυξανόμενες ληστρικές επιδρομές ατάκτων Τουρκαλβανών και του Μπέη του Ευρίπου. Μια τέτοια επιδρομή, 2 Φεβρουαρίου 1777, ώθησε τον Χασεκή να αγγαρέψει Έλληνες και Τούρκους χτίζοντας μέσα σε 4 μήνες τείχος που έμεινε γνωστό ως «Τείχος του Χασεκή» και διατηρήθηκε μέχρι τα μεταπελευθερωτικά χρόνια. Η κατασκευή ήταν πρόχειρη. Το πάχος δεν ξεπερνούσε τα 80 εκατοστά, ενώ το ύψος έφθανε μόλις 3 μέτρα[1].
Χρησιμοποιήθηκαν οικοδομικά υλικά από αρχαία και χριστιανικά μνημεία που κατεδαφίστηκαν. Άρχιζε από τη βορειοδυτική γωνία της Ακρόπολης, περνούσε τον λόφο Αρείου Πάγου και έφθανε μέχρι τη σημερινή πλατεία Θησείου. Από εκεί έστρεφε βόρεια, συνέχιζε δυτικά από τον Ναό του Ηφαίστου φθάνοντας στην Εκκλησία Αγίων Ασωμάτων, ακολουθώντας βορειοανατολική διαδρομή μέχρι την πλατεία Θεάτρου.
Άποψη των Αθηνών (1813) του J.C. Hobhouse, όπου διακρίνεται καθαρά το
τείχος.
Εκεί υπήρχε αρχαίο τείχος, το οποίο ακολουθούσε ανατολικά, και 90 μέτρα μετά την Αχαρνική Πύλη έστρεφε νοτιοανατολικά φθάνοντας στην ανατολική πλευρά του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία». Μετά, ακολουθώντας νοτιοδυτική πορεία, περνούσε τη σημερινή λεωφόρο Αμαλίας, έφθανε στη βορειοδυτική γωνία του Ολυμπιείου, όπου έστρεφε δυτικά, και διά της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου κατέληγε στη νοτιοανατολική γωνία του Σερπεντζέ. Το τείχος Χασεκή, κατά το πλείστον, ακολουθούσε κατάλοιπα παλαιότερων αθηναϊκών τειχών. Είχε ενισχυθεί με 22 οχυρωματικούς πύργους (μπούρτζια), σε ίσες μεταξύ τους αποστάσεις. Και οι πύλες του βρίσκονταν κοντά στις αρχαίες, απ’ όπου περνούσαν οι δρόμοι που οδηγούσαν έξω από την πόλη.
Πολλοί ερευνητές αναρωτιούνται τι απέγιναν τα τείχη των Αθηνών, τα τμήματα που διασώθηκαν μετά το πέρας της μεγάλης Ελληνικής Eπανάστασης του 1821 που άφησε πίσω της μόνον ερείπια. Πουλήθηκαν! Και ήταν ίσως η εντυπωσιακότερη πώληση που πραγματοποιήθηκε εκ μέρους του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Συνέβη όταν είχε ήδη έλθει στην Ελλάδα ο βασιλιάς Όθων και η βαυαρική αντιβασιλεία. Ήταν οι πρώτες ημέρες που είχαν εγκατασταθεί στην πόλη των Αθηνών, η οποία πλέον ονομαζόταν Πρωτεύουσα της Ελλάδος και Καθέδρα του Ελληνικού Βασιλείου.
Τον Δεκέμβριο λοιπόν του 1834 θα δει το φως της δημοσιότητας η διακήρυξη, η οποία εκδόθηκε από τον Γενικό Έφορο του Νομού Αττικής και Βοιωτίας και με την οποία δημοπρατήθηκε «το περί την πόλιν των Αθηνών τείχος»[2]! Ήταν η εποχή που οι επίσημες Αρχές αναζητούσαν στέγη για να στεγάσουν τις υπηρεσίες τους, οι διπλωμάτες, τα μέλη της κυβέρνησης, οι υπάλληλοι, οι επιχειρηματίες και οι έμποροι για να κατοικήσουν και να εργαστούν. Το ζήτημα της στέγης αναδείχθηκε στο πλέον φλέγον θέμα και οι πρώτες ύλες το ακριβότερο αγαθό.
Τα τείχη θεωρήθηκε ότι εμπόδιζαν την άμεση ανοικοδόμηση της πόλης και τη διάνοιξη των οδών και η εκποίησή τους έγινε σε τέσσερα τεμάχια, με θαυμαστή ακρίβεια. Οι εργολάβοι αποκτούσαν το σπουδαιότερο οικοδομικό υλικό της εποχής, δηλαδή τις πέτρες και τα μάρμαρα των τειχών, στα οποία συμπεριλαμβανόταν και πλήθος αρχαίων τεμαχίων. Τα δύο πρώτα τμήματα, τα πιο κεντρικά, έπρεπε να γκρεμισθούν και να έχει καθαριστεί ο τόπος εντός τεσσάρων εβδομάδων και τα υπόλοιπα δύο εντός τριών μηνών. Ο εργολάβος είχε το δικαίωμα «να ανασκάψη και τα θεμέλια» του τείχους που συμπεριλαμβανόταν στο τεμάχιό του. Απλά έπρεπε στη συνέχεια να καλύψει τους λάκκους… Πάντως, στη διακήρυξη υπήρχε όρος που προέβλεπε πως «όσαι αρχαιότητες ευρεθώσι τυχόν εις την ανασκαφήν του τείχους ανήκουν εις το Δημόσιον»[3]!
Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Εστία» 22 Νοεμβρίου 2016
