Δημήτριος Ρόδιος: Ο υμνωδός των Αθηνών

Ο τελευταίος εκπρόσωπος της Καντάδας

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Υπήρξε ο τελευταίος εκπρόσωπος της αθηναϊκής καντάδας, θεωρήθηκε ένας από τους λαϊκούς τροβαδούρους του πρώτου μισού του 20ού αιώνα, οι συνθέσεις του αγαπήθηκαν και τραγουδήθηκαν όπου υπήρχαν Έλληνες και ο ίδιος έζησε ως ένας πραγματικός ραψωδός. Έγραψε τραγούδια εμπνευσμένα από την ωραία ζεστή ατμόσφαιρα και τον γαλανό ουρανό των Αθηνών και ύμνησε την ταβέρνα και τη ρομαντική ελληνική ψυχή. Πρόκειται για τον Δημήτριο Ρόδιο (1862-1957), γιο του αρχιτέκτονα και περίφημου κιθαριστή Θωμά Ρόδιου. Το πατρικό του βρισκόταν στην οδό Σταδίου, απέναντι από το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού και τα πρώτα μαθήματά του παρακολούθησε στο Λύκειο Ραζή.

Δημήτριος Ρόδιος (1862-1957). Φωτογραφικό αρχείο «Συλλόγου των
Αθηναίων».

Οι μονωδίες, διωδίες, ρομάντζες, τετραφωνίες και προ πάντων οι περίφημες καντάδες του τραγουδιόντουσαν από τα χείλη του ελληνικού λαού για μια ολόκληρη πεντηκονταετία. Δεν υπήρχε άνθρωπος που να μη γνωρίζει το περίφημο τραγούδι του «Πες μου τι έχω στην καρδιά» σε στίχους Ιωάννη Πολέμη: «Πες μου τι έχω στην καρδιά / όταν σε ιδώ σιμά μου, / πες μου τι λεν τα μάτια σου / στα μάτια τα δικά μου…». Ή την «Πεισματάρα» του: «Πες μου πεισματάρα / πες μου τι ζητάς / και τα πείσματά σου / δεν τα παρατάς». Ή αργότερα την «Αστέρω» του σε στίχους του Παύλου Νιρβάνα. Ένας τροβαδούρος, λεπτός, ευγενής, κοσμικός, χαρούμενος και κεφάτος που σφράγισε με την παρουσία του τα μουσικά δρώμενα της πρωτεύουσας και πρωτοστάτησε στο κλίμα του ρομαντισμού που επικράτησε την τριακονταετία 1880-1910. Σπάζοντας τα δεσμά του ανατολίτικου αμανέ εισήγαγε την ανάλαφρη γοητεία της καντάδας.

Από παιδί συμμετείχε στη χορωδία του Παλατιού, την οποία διηύθυνε ο Αλέξανδρος Κατακουζηνός και δώδεκα ετών γράφτηκε στο Ωδείο Αθηνών. Έτρεφε συμπάθεια για το βιολί και έγραφε ερασιτεχνικά τραγουδάκια. Παρά το γεγονός ότι και ο πατέρας του αγαπούσε τη μουσική, τον απέτρεψε να ακολουθήσει ανώτερες μουσικές σπουδές, οπότε ο Ρόδιος ενεγράφη στην Νομική Σχολή των Αθηνών. Επί μία δεκαετία άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου, συμμετέχοντας ταυτοχρόνως στην ίδρυση της «Φιλαρμονικής Εταιρείας», ενός Σωματείου το οποίο υπήρξε σταθμός για τα μουσικά γεγονότα των Αθηνών. Στη συνέχεια ίδρυσε τη «Μουσική Εταιρεία» στην οποία συμμετείχαν σημαντικές φυσιογνωμίες.

Εν τω μεταξύ από κοινού με τον αδελφό του, ο οποίος επέστρεψε από την Αμερική, ίδρυσαν ένα κατάστημα κορνιζών, γύψινων διακοσμήσεων και καλλιτεχνικών πινάκων. Το κατάστημα βρισκόταν στην οδό Βουλής, όπου το Μέγαρο του Ταμείου Ασφαλίσεως Εμπόρων. Ο Ρόδιος διατήρησε το κατάστημα μέχρι τα τελευταία προπολεμικά χρόνια και αφού είχε ήδη φύγει από τη ζωή ο αδελφός του. Το κορνιζάδικο του Ρόδιου έγραψε τη δική του ιστορία, αφού αποτελούσε μέρους της καλλιτεχνικής ζωής της πόλης. Όταν κατεδαφιζόταν το ακίνητο που το στέγαζε, το 1948, ο Σπύρος Μελάς έγραψε πως η σκαπάνη «γκρεμίζει τις αναμνήσεις, το τελευταίο κορνιζάδικο παίρνει μαζί του τις αναμνήσεις μιας εποχής».

Το 1946 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών διότι «επί χρόνον μακρόν άσματα Ελληνικά συντιθείς και την ψυχήν την Ελληνικήν απηχών, δημοτικότατον το όνομα το εαυτού ανέδειξε και την δημώδη εξέθρεψε μούσαν». Ακολούθησε τιμητικό δίπλωμα, το οποίο του απένειμε ο δήμος Αθηναίων τον Δεκέμβριο 1952 για την επί μισόν και πλέον αιώνα προσφορά του στη διάδοση του αθηναϊκού τραγουδιού. Παρά το γεγονός ότι ήταν ήδη 90 ετών έβγαινε από το σπίτι του στην οδό Κανάρη για να απολαύσει τη λιακάδα στο «Βυζάντιο». Πρώτη έφυγε η μούσα του, η σύζυγός του, το 1954 και ακολούθησε ο ίδιος, τρία χρόνια αργότερα, διατηρώντας μέχρι τέλους αμείωτο το κέφι, την αισιοδοξία και τη ζωντάνια του

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο ξεχασμένος τροβαδούρος Νικόλαος Κόκκινος

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ

Μεταβείτε στο άρθρο: Ο ξεχασμένος τροβαδούρος Νικόλαος Κόκκινος

«Στης Πλάκας τις ανηφοριές» του αξέχαστου Τίμου Μωραϊτίνη

ΜΟΥΣΙΚΗ

Μεταβείτε στο άρθρο: «Στης Πλάκας τις ανηφοριές» του αξέχαστου Τίμου Μωραϊτίνη

Ο Επτανήσιος πρωτομάρτυρας της ελληνικής μουσικής Σπυρίδων Ξύνδας

ΜΟΥΣΙΚΗ

Μεταβείτε στο άρθρο: Ο Επτανήσιος πρωτομάρτυρας της ελληνικής μουσικής Σπυρίδων Ξύνδας