Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Η οδός Αιγέως, κεντρικός δρόμος της Τρούμπας (επιστολικό δελτάριο αρχές 20ού αιώνα).
Η ονομασία «Τρούμπα» αφορούσε την προβλήτα του Πειραιώς και οφειλόταν σε αντλία νερού (τρόμπα). Επρόκειτο για μηχανική εγκατάσταση που είχε τοποθετηθεί δεξιά από την είσοδο της προβλήτας και αντλούσε νερό, το οποίο διοχετευόταν στα βυτία του Δήμου Πειραιώς για κατάβρεγμα των χωματόδρομων. Από εκεί, από την προβλήτα, ξεκίνησε το τοπωνύμιο, όπως το αναγνώριζαν δημόσιες και μη αρχές. Εκεί διεξάγονταν οι πάσης φύσης δημόσιες δημοπρασίες και διαγωνισμοί για διάφορα είδη (από αραβόσιτο και γεώμηλα, δηλαδή πατάτες μέχρι μηχανήματα και σκάφη ολόκληρα) που κατάσχονταν ή ξέμεναν στο λιμάνι. Παρά «τον προβλήτα “Τρούμπα”» ξεφόρτωναν τα ατμόπλοια και «παρά την Τρούμπαν άμαξα ορμητικώς τρέχουσα συμπαρέσυρε 60ετή γέροντα».
Εξάλλου και ένας λεμβούχος που είχε παραλάβει δοχεία γλυκού από επιβάτη που είχε έλθει από το εξωτερικό, το 1901, προσπαθούσε να τα βγάλει λαθραία «εις την θέσιν Τρούμπα». Και όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις ο προσδιορισμός «Τρούμπα» μεταβλήθηκε σε τοπωνύμιο. Επεκτάθηκε στην γειτνιάζουσα Ακτή Μιαούλη και κάλυψε μία ολόκληρη συνοικία, το δυτικό μέρος Τερψιθέας προς το κεντρικό λιμάνι. Εκεί υπήρχε προφανώς, στην αρχή της σημερινής οδού 2ας Μεραρχίας, και πηγάδι με αντλία (τρόμπα), απ’ όπου προμηθεύονταν νερό τα πλοία. Εν πάση περιπτώσει η περιοχή της Τρούμπας, με ασαφή όρια, ξεκινούσε από την Ακτής Μιαούλη και περικλειόταν από τις σημερινές οδούς Φιλελλήνων, Κολοκοτρώνη και Σωτήριος Διός.
Στην περιοχή αυτή, στην Τρούμπα, εγκαταστάθηκαν χρήσεις διασκέδασης τέτοιες που την κατέστησαν για τον Πειραιά, ότι ήταν για την Αθήνα η γειτονιά του Ψυρρή. Καταφύγιο των κουτσαβάκηδων και το «πολύπλαγκτον πανεπιστήμιον της λεγόμενης μαγκιάς». Η εικόνα και η λειτουργία της άλλαξε εντελώς μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912, με την ανέγερση ξύλινων αποθηκών και την έλευση μεγάλου κύματος προσφύγων στην Αττική. Μέχρι τότε, οι πρωταγωνιστές της λαϊκής ζωής στην περιοχή ήταν οι αραμπατζήδες, που στάθμευαν τα τετράτροχα κάρρα τους, τους γνωστούς αραμπάδες, στη λεωφόρο Μιαούλη. Επίσης, οι βαρκάρηδες, «οι περιφημότεροι, οι απαράμιλλοι μόρτες της Ελλάδος». Η προκυμαία της Τρούμπας γινόταν συχνά πεδίο άγριων συμπλοκών των βαρκάρηδων ή των αραμπατζήδων.
Στην περιοχή της Τρούμπας άνθισαν και τα περίφημα λαϊκά θεατράκια, όπου προσέλκυαν τους ανθρώπους εκείνους που εξακολουθούσαν να παραμένουν πεισματικά προσηλωμένοι στα ιδανικά της ανατολικομεσογειακής μουσικής και των αντίστοιχων τέτοιων θεαμάτων. Οι δε υπηρέτες αυτού του είδους αναζητούσαν λύσεις και χώρους δράσης πιο κοντά στο κοινό τους για να επιβιώσουν. Στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα εμφανίστηκαν δειλά και τα αποκαλούμενα «καμπαρέ» και από τότε σιγά-σιγά η γειτονιά μετατράπηκε στο πλέον κακόφημο στέκι του Πειραιά έως τα τέλη της δεκαετίας του 1960 όταν πάρθηκαν δραστικά απαγορευτικά μέτρα.
Η Τρούμπα, τόσο η προβλήτα όσο και η γειτονιά της, αποτελεί μια πλούσια σελίδα της σύγχρονης ιστορίας του Πειραιά που αξίζει να την καταγράψουμε με την απαραίτητη ακρίβεια και συνέπεια. Αμφότερες γνώρισαν στιγμές δόξας, ακμής και παρακμής. Στη γειτονιά, εκτός από τον κόσμο του περιθωρίου, εγκαταστάθηκαν από τις αρχές του 20ού αιώνα, επιχειρήσεις και λειτουργίες που αναβάθμισαν τον οικονομικό ρόλο της πόλης και του λιμανιού. Τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται προσπάθεια αξιοποίησης της πάλαι ποτέ Τρούμπας ως περιοχής για διασκέδαση και ψυχαγωγία. Όσο για την προβλήτα, εκεί πραγματοποιούνταν διάφορα γυμνάσια και φορτώνονταν τα πολεμοφόδια κατά τη διάρκεια των βαλκανικών και του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά και εκεί αποβιβάστηκαν τόσο επαναστάτες του 1922, με τις καμπάνες των ναών Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίας Τριάδας να τους υποδέχονται πανηγυρικά, αλλά και οι σωροί του βασιλιά Κωνσταντίνου και των βασιλισσών Όλγας και Σοφίας το 1936.
