Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Τη δεκαετία 1920 τα τετράποδα στην Ελλάδα, ιδιαιτέρως τα σκυλιά, βρήκαν τους καλύτερους συμμάχους στα πρόσωπα που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις της Εταιρείας Προστασίας των Ζώων, η οποία είχε ιδρυθεί από το 1916. Μπορεί από τα χρόνια της απελευθέρωσης της χώρας από τους Τούρκους να εμφανίστηκαν διάφορες ζωοφιλικές κινήσεις αλλά δεν είχε ακόμη γίνει κοινή συνείδηση η ανάγκη για προστασία και αξιοπρεπή αντιμετώπιση των ζώων. Οι τρόποι περισυλλογής και θανάτωσης των αδέσποτών ζώων ήταν απεχθείς.
Ο τρόπος με τον οποίο εξόντωναν τα ζωντανά, προκαλούσε σφοδρές αντιδράσεις αλλά όχι ικανές να ανακόψουν τη συνήθεια. Στην αρχή η τσιμπίδα, μετά η απόχη και ο αντιπαθής μπόγιας με το φούρνο του προκαλούσαν την δυσαρέσκεια του κοινού μέχρι που η Πολιτεία ανέθεσε επισήμως την περισυλλογή των αδέσποτων στην Εταιρεία το 1928. Τότε οργανώνεται συστηματικά το Κυνοκομείον της Ιεράς Οδού και τελειώνει η βασιλεία του μπάρμπα Μήτρου, ενός παραδοσιακού γέρου, του οποίου η ζωή και η παρουσία συνδέθηκαν με την εξόντωση των σκύλων[1].
Ο Ανατολίτης με τη μαγκούρα
O βλοσσυρός ανατολίτης μπάρμπα Μήτρος.
Ο μπάρμπα Μήτρος ήταν ένας γέρος Ανατολίτης με μεγαλοπρεπή κορμοστασιά, πρόσωπο σοκολατί και μάτια ζωηρά. Έδρευε στο Βοτανικό, απέναντι από τον Κήπο και πίσω από τις ξακουστές μπιραρίες, κρατούσε μια οζώδη μαγκούρα, σύμβολο της εξουσίας και της παντοκρατορίας του επί του Λυσσιατρείου, όπως αποκαλούνταν το ευαγές εκείνο ίδρυμα.
Εκεί κατέληγαν τα σκυλιά που μάζευαν από τους δρόμους οι τρεις τέσσερις μπόγιες, οι οποίοι, μέσω εργολαβίας, αναλάμβαναν την περισυλλογή τους. Υπήρξε εποχή που μάζευαν από τους δρόμους ακόμη και 50 σκυλιά. Εξ αυτών πέντε έξι μόνο διασώζονταν, είτε διότι τα αναζητούσαν οι ιδιοκτήτες τους και τα παραλάμβαναν πληρώνοντας ένα 15δραχμο είτε γιατί τα επέλεγαν όσοι ήθελαν ένα σκυλάκι για το σπίτι τους.
Δραματική πορεία
Η μοίρα των υπόλοιπων ήταν φρικτή. Αφού έμεναν δυο τρεις ημέρες φυλακισμένα σε κλουβιά-αποθήκες, ύστερα ρίχνονταν σε έναν φούρνο διαστάσεων περίπου ενάμιση κυβικού μέτρου. Ο μπάρμπα Μήτρος άνοιγε τη στρόφιγγα με το γκάζι για ένα τέταρτο. Περίπου 20 ψυχές κάθε φορά ζούσαν το μαρτύριο και την αγωνία του φούρνου και τέλειωναν άδοξα τη σύντομη ζωή τους.
Συνεχιζόταν έτσι μια μακρά παράδοση που είχε ξεκινήσει από τα χρόνια του Οθωνα, όταν ο οι δημοτικοί αστυνόμοι εξόντωναν τα ζωντανά χτυπώντας τα με ρόπαλα. Είχαν ακολουθήσει οι τρομεροί διωγμοί της δεκαετίας 1880, όταν οι κυνοκτόνοι δηλητηρίαζαν επισήμως τα σκυλιά με φόλες αλλά και της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα, ο αποκαλούμενος κλεισοπόρτης, ο δημόσιος κυνοθήρας, εξόντωνε αλύπητα τα δύσμοιρα τετράποδα[2].
Ο πολιτισμένος «κυνοσυλλέκτης» με τη νέα άμαξα, όπως την είδε ο Φωκίων Δημητριάδης.
Η… αποστρατεία
Η Εταιρεία Προστασίας των Ζώων φρόντισε το 1929 να ανεγείρει ένα σύγχρονο Κυνοκομείο, στο πλάι του Βοτανικού Κήπου και σχεδιασμένο σε ευρωπαϊκά πρότυπα. Είναι το γνωστό στους νεότερους Λυσσιατρείο της Ιεράς Οδού, το οποίο λειτουργεί έως τις ημέρες μας. Όσα σκυλιά κρινόταν ότι έπρεπε να θανατωθούν, κυρίως λόγω υποψίας λύσσας, δεν υφίσταντο πλέον το μαρτύριο του φούρνου αλλά τέλειωναν τη ζωή τους ανώδυνα και γρήγορα με μία ένεση.
Ταυτοχρόνως αποστρατεύθηκαν ο μπόγιας και το ρυπαρό συνεργείο του και τη θέση τους πήραν υπάλληλοι της Εταιρείας, με χακί στολή και πηλήκιο, οι οποίοι πλέον μετονομάστηκαν κυνοσυλλέκτες. Η περίφημη και μισητή τσιμπίδα αντικαταστάθηκε με την απόχη και το κάρο αντικαταστάθηκε με ιπποκίνητη άμαξα, σαν εκείνες που μοίραζαν τα τρόφιμα των μεγάλων μπακάλικων της εποχής. Το αυτοκίνητο διέθετε τέσσερις αεριζόμενες κλούβες, ενώ οι αξιοπρεπείς και οργανωμένες εγκαταστάσεις της Ιεράς Οδού αποτελούσαν ένα νέο στοιχείο πολιτισμού για την ελληνική πρωτεύουσα.
